Crohn Hastal��

Crohn hastal�� nedir?

Crohn hastal��, inflamatuar bir ba��rsak hastal��d�r (IBD). Kar�n a�r�s�, �iddetli ishal, yorgunluk, kilo kayb� ve yetersiz beslenmeye yol açabilen sindirim sisteminizin iltihaplanmas�na neden olur. Crohn hastal��n�n neden oldu�u iltihaplanma, farkl� insanlarda sindirim sisteminin farkl� bölgelerini içerebilir.

Crohn hastal��n�n neden oldu�u iltihaplanma genellikle etkilenen ba��rsak dokusu katmanlar�na derinlemesine yay�l�r. Crohn hastal�� hem a�r�l� hem de zay�flat�c� olabilir ve bazen hayat� tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir.

�leit veya enterit olarak da adland�r�lan Crohn hastal��, ba��rsa��n herhangi bir bölümünü a��zdan anüse kadar etkileyebilir. Bununla birlikte, vakalar�n ço�unda, ince ba��rsa��n alt k�sm� – ileum etkilenir.

Crohn hastal�� en s�k ileokolonik yerle�im gösterir, tek ba��na kolonun ya da terminal ileumun tutulumu da s�kt�r, ancak izole inceba��rsak tutulumu nadiren görülür. Crohn hastal�� kronik inflamatuar bir hastal�kt�r. Günümüzde ne medikal ne de cerrahi tedavi tam �ifa sa�layamamaktad�r. Medikal tedavinin amac� hastal�k aktivitesini bask�lamak, remisyon süresini uzatmak ve komplikasyonlar� engellemektir. Cerrahi tedavi obstruksüyon, abse, fistül ve akut abondan kanama gibi komplikasyonlar�n geli�mesi durumunda uygulanmaktad�r. Crohn hastal��n�n medikal tedavisinde immumodulatör ilaçlar belki mevcut etkisiz tedavinin rölatif olarak en etkili grubunu olu�tururlar. Fistüllerin ve dirençli Crohn hastal��n�n tedavisinde biyolojik ajanlar�n erken dönem sonuçlar� umut verirken, uzun vadede ba�ar�s� nüksler nedeniyle %50’den azd�r.

Doktorlar, Crohn hastal��n� iltihaplanma yerine göre be� türe ay�r�r.

Crohn hastal��n�n be� türü �unlar� içerir:

ileokoliti

ileit

gastroduodenal Crohn hastal��

jejunoileitis

Crohn (granülomatöz) kolit

Semptomlar

Crohn hastal�� belirtileri, ba��rsa��n hangi k�sm�n�n etkilendi�ine ba�l� olarak de�i�ir. Belirtiler genellikle �unlar� içerir:

A�r�: A�r� seviyesi ki�ilere göre de�i�ir ve iltihab�n ba��rsakta nerede oldu�una ba�l�d�r. En yayg�n olarak, a�r� karn�n sa� alt taraf�nda hissedilir.

Ba��rsakta ülserler: Ülserler ba��rsakta kanama yapabilen ham bölgelerdir. Kanama olursa, hasta d��k�s�nda kan fark edebilir.

A��z ülseri: Bunlar yayg�n bir semptomdur.

�shal: Bu durum hafif ya da �iddetli �ekilde de�i�ebilir. Bazen mukus, kan veya irin olabilir. Hasta gitme dürtüsünü alabilir ama hiçbir �ey sonuç alamz.

Yorgunluk: Bireyler genellikle a��r� yorgun hisseder. Ate�te görülebilmektedir.

��tah�n de�i�mesi: ��tah�n çok dü�ük oldu�u zamanlar olabilir.

Kilo kayb�: Bu i�tah kayb�ndan kaynaklanabilir.

Anemi: Kan kayb� anemiye yol açabilir.

Rektal kanama ve anal fissürler: Anüsün derisi çatlar, a�r� ve kanamaya neden olur.

Di�er olas� semptomlar:

artrit

üveit (göz iltihab�)

cilt döküntüsü ve iltihab�

karaci�er veya safra kanal� iltihab�

çocuklarda gecikmi� büyüme veya cinsel geli�im

Crohn hastal�� için risk faktörleri �unlar� içerebilir:

Ya�: Crohn hastal�� her ya�ta ortaya ç�kabilir, ancak gençken durumu geli�tirmeniz muhtemeldir. Crohn hastal�� geli�en ço�u insan yakla��k 30 ya��ndan önce te�his edilir.

Etnik köken: Crohn hastal�� herhangi bir etnik grubu etkileyebilse de, beyazlar, Do�u Avrupa (A�kenazi) Yahudi kökenli insanlar da dahil olmak üzere en yüksek riske sahiptir. Bununla birlikte, Kuzey Amerika ve Birle�ik Krall�k’ta ya�ayan siyahlar aras�nda Crohn hastal��n�n görülme s�kl�� artmaktad�r.

Aile öyküsü: Hastal�kla birlikte bir ebeveyn, karde� veya çocuk gibi yak�n bir akraban�z varsa daha yüksek risk alt�ndas�n�z. Crohn hastal�� olan 5 ki�iden 1’inde bu hastal��a sahip bir aile üyesi vard�r. Crohn’lu 20 ki�iden yakla��k 3’ünün durumu ile yak�n bir akrabas� var. E�er özde� bir ikiz Crohn hastal��na sahipse, di�er ikiz de yüzde 70 �ansa sahiptir.

Sigara içmek: Sigara içmek Crohn hastal��n�n geli�mesi için en önemli kontrol edilebilir risk faktörüdür. Sigara içmek ayr�ca daha �iddetli hastal��a ve ameliyat olma riskine yol açar. Sigara içiyorsan�z, durman�z önemlidir.

Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar: Bunlar ibuprofen (Advil, Motrin IB, di�erleri), naproksen sodyum (Aleve), diklofenak sodyum (Voltaren) ve di�erlerini içerir. Crohn hastal��na neden olmasalar da, Crohn hastal��n� daha da kötüle�tiren ba��rsak iltihab�na yol açabilirler.

Ya�ad��n�z yer: Kentsel bir bölgede veya sanayile�mi� bir ülkede ya��yorsan�z, Crohn hastal��na yakalanma olas�l��n�z daha yüksektir. Bu, ya� veya rafine g�dalar aç�s�ndan yüksek bir diyet de dahil olmak üzere çevresel faktörlerin Crohn hastal��nda rol oynayabilece�ini dü�ündürmektedir.

Bir bakteri veya virüs rol oynayabilir. Örne�in E. coli bakterileri Crohn hastal��na ba�lanm��t�r.

Tedavi

Tedavi ilaç, cerrahi ve besin takviyelerini içerebilir.

Amaç inflamasyonu kontrol etmek, beslenme sorunlar�n� düzeltmek ve semptomlar� hafifletmektir.

Crohn hastal��n�n tedavisi yoktur, ancak baz� tedaviler bir hastan�n nüksetme say�s�n� azaltarak yard�mc� olabilir.

Crohn hastal�� tedavisi �unlara ba�l�d�r:

inflamasyonun bulundu�u yer

hastal��n �iddeti

komplikasyonlar

hastan�n tekrarlayan semptomlar için önceki tedaviye yan�t�

Baz� insanlar herhangi bir semptom olmadan uzun sürelere, hatta y�llara sahip olabilir. Buna remisyon denir. Bununla birlikte, genellikle tekrarlar olacakt�r.

Remisyon dönemleri çok de�i�ti�inden, tedavinin ne kadar etkili oldu�unu bilmek zor olabilir. Bir remisyon süresinin ne kadar olaca��n� tahmin etmek imkans�zd�r.

Crohns da hem hastal�k hem de tedavi ile ili�kili nedenler nutrisyonel problemleri artt�r�r. Crohns akut faz�nda ; ya� dokusu ile ili�killi a��rl�k kayb�, azalm�� al�mlar, artm�� kay�plar, steroide ba�l� katabolizmaya ba�l� negatif nitrojen dengesi, ishal ciddiyetine ba�l� olarak K,Ca,Mg,P yetersizli�i, steatore ile iil�kili ya�da eriyen vitamin eksiklikleri, remisyonda ise ; nadir olarak makro besin ögesi eksiklikleri ilaç tedavisi nedeni ile geli�en Ca, D vitamini, B12 vitamini eksiklikleri görülür.

Beslenme ve Diyet Tedavisi

Diyet tedavisinde öncelikle bilinmelidir ki her birey özeldir ve hastal��n ilerleyi�i ve komplikasyonlar� bireyler aras� farkl�l�k gösterir. Hastal��n ilerleyi�ine bak�larak öncelikle destekleyici tedavi uygulanmal�d�r.

Kaç�n�lmas� gereken besinler aras�nda alkol, baharatlar, ya�l� g�dalar, ba��rsak t�kan�kl��na neden olabilecek sert g�dalar yer almaktad�r.

Hastal��n yerine ba�l� olarak süt ve süt ürünleri yasaklan�r. Baz� hastalarda bu�day, m�s�r, pirinç, turunçgil bulgular� art�rd�� için denenerek bireye verilmelidir.

Vitamin mineral yetersizli�i durumunda ek olarak verilmelidir. Lifli besinlerden zengin beslenme belirtileri hafifletmektedir. Bu yüzden lif içeri�i yüksek g�dalar diyetine eklenmelidir.

S�v� al�m�n�za dikkat edin. Dehidrasyon belirtilerinin fark�nda olun.

Crohn Hastal���

B�R�M KL�N�K / �stanbul T�rkiye

Crohn Hastal��